ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
(Θεία Λειτουργία Μεγάλης Πέμπτης Εσπέρα)
Την ημέρα αυτή επιτελούμε ανάμνηση των Παθών του Κυρίου, δηλ. των εμπτυσμών, των ραπισμάτων, των ύβρεων κ.λπ. και κυρίως της σταυρώσεως και του φρικτού θανάτου Του. Επίσης θυμόμαστε την ομολογία του εκ δεξιών του Χριστού σταυρωμένου Ληστή ο οποίος αναγνώρισε ότι ο Κύριος είναι Βασιλιάς ουράνιος-Θεός αληθινός και τον παρακάλεσε να τον θυμηθεί στη Βασιλεία Του και ο Χριστός του απάντησε ότι θα είναι στον Παράδεισο μαζί Του.
Είναι η ήμερα της άκρας ταπείνωσης και της υπέρτατης θυσίας, διότι δεμένος ο Χριστός ανακρίνεται ως κακούργος όλη τη νύκτα μεταξύ Πέμπτης και Παρασκευής, καταδικάζεται ο Αθώος και κατά την έκτη ώρα (δηλ. κατά τη 12η μεσημβρινή), ανάμεσα σε δύο ληστές σταυρώνεται. Την ενάτη ώρα (3 το μεσημέρι), αφού εφώναξε το «Τετέλεσται», εκπνέει «ο Αμνός του Θεού, ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου». Ακολουθεί η αποκαθήλωση και η ταφή πριν τη δύση του ηλίου «εν καινώ μνημείω», σε κενό-άδειο τάφο.
Σήμερα διαβάζονται οι δώδεκα σχετικές με το Πάθος του Κυρίου περικοπές-αποσπάσματα(είναι τα λεγόμενα δώδεκα Ευαγγέλια), από τις περιγραφές των τεσσάρων Ευαγγελιστών. Μεταξύ πέμπτου και έκτου Ευαγγελίου, λιτανεύεται εντός του Ναού ο Εσταυρωμένος και τοποθετείται στο μέσο του Ναού για προσκύνηση.
Το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής διαβάζονται οι λεγόμενες «Μεγάλες Ώρες», οι Α', Γ', ΣΤ' και Θ' (λέγονται μεγάλες λόγω διαρκείας και διότι αναφέρονται σε μεγάλα-σημαντικά και Άγια γεγονότα). Αμέσως μετά τις Ώρες ακολουθεί ο Μεγάλος Εσπερινός στον όποιο διαβάζεται Ευαγγέλιο, κατά τη διάρκεια του οποίου γίνεται η Αποκαθήλωση του Εσταυρωμένου. Μετά από λίγο τοποθετείται επάνω στο ιερό Κουβούκλιο (αυτό πού μοιάζει με κενοτάφιο), ένα ύφασμα, πάνω στο οποίο είναι ζωγραφισμένος ή κεντημένος ο Κύριος ως νεκρός, αυτό το ύφασμα λέγεται «Επιτάφιος» και έτσι όλο το κουβούκλιο συνηθίσαμε να το ονομάζουμε Επιτάφιο.
Όλα αυτά, αναγνώσματα, ψαλμωδίες και λοιπά τελούμενα, δεν αποτελούν μία ανάμνηση ή ένα θέατρο. Όχι. Είναι κάτι πολύ περισσότερο: Είναι μια πραγματική παρουσία όλων αυτών των γεγονότων, μία μεταφορά του παρελθόντος στο παρόν και αντιστρόφως, του παρόντος στο παρελθόν. Είναι ένα μεγάλο Μυστήριο, αναβιώνουμε τα γεγονότα για τον καθένα μας, ώστε να τα ζήσουμε ο καθένας μας προσωπικά...
Οι Ιερείς σήμερα δεν λειτουργούν την αναίμακτη Θυσία, τη Θεία Κοινωνία, τη Θεία Λειτουργία, διότι έχει τελεστεί από τον Μέγα Αρχιερέα, τον Κύριο, τον Χριστό, επάνω στο Σταυρό με τη Σταύρωσή Του. Και η Εκκλησία αναβιώνει τη θυσία του Κυρίου και είναι σαν να ζει όλη την ημέρα της Μεγάλης Παρασκευής τη Λειτουργία αυτή.
Παναγιώτης Τσακάρης (θεολόγος)